Na jakich polach w 2018 roku rozwijała się sztuczna inteligencja? Jakie ważne działania podjęto w Polsce i na świecie?
W ciągu ostatnich lat sztuczna inteligencja stała się zagadnieniem bliższym ludziom. AI, kojarzona niegdyś przede wszystkim z robotami i filmami sci-fi, jest coraz częściej dostrzegana w życiu codziennym i wskazywana jest jako jeden z wiodących trendów na wielu obszarach działania. O zastosowaniach algorytmów uczenia maszynowego mówi się bowiem coraz więcej, a wzrost zainteresowania tą dziedziną pokazują m.in. wyniki w Google Trends.
źródło: trends.google.com
W ciągu ostatnich miesięcy miejsce miało wiele wydarzeń, które w mniejszym lub większym stopniu były związane z zagadnieniem sztucznej inteligencji. Rozwój tej dziedziny z jednej strony budzi podziw, lecz z drugiej przeraża i rodzi wiele pytań na temat tego, w jakim jeszcze stopniu sztuczna inteligencja wpłynie na biznes, rynki, gospodarkę, medycynę i nasze życie codzienne. Aby zniwelować te wątpliwości, podejmowano szereg działań, które mają usystematyzować sztuczną inteligencję.
AI przyjacielem człowieka
Jakiś czas temu Bill Gates powiedział, że sztuczna inteligencja może być naszym przyjacielem. I choć pierwotne pojawiał się szereg obaw, że roboty nas zastąpią, są one obecnie dla nas znacznym udogodnieniem. Jednym z ciekawszych przykładów takiego rozwiązania, o jakim pisaliśmy w 2018 roku są roboty-kelnerzy w japońskiej kawiarni. Mają one miłą aparycję i są sterowane przez osoby niepełnosprawne. Takie wykorzystanie sztucznej inteligencji niesie za sobą wiele korzyści – aktywizuje osoby z niepełnosprawnościami, wprowadza element innowacji do kawiarni i może dzięki temu przyciągać więcej osób, które przekonają się do AI. To jeden z niewielu przykładów, który jednak wskazuje na to, że rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji mogą nam pomóc.
Nie sposób nie wspomnieć o szerokim spectrum wykorzystania AI w medycynie. W wielu specjalizacjach AI jest w stanie zmienić oblicze służby zdrowia. Pomaga w diagnozie – wykrywaniu choroby Alzhaimera, Parkinsona, nowotworów czy ryzyka zawału, a także w dobraniu leków i obserwowaniu procesu rekonwalescencji. To na tych polach mówiono wiele o AI w 2018 roku.
Niezwykle istotnym aspektem są również prace związane Asystentem Google. Lepiej zintegrowano go z Mapami, dokonano niewielkich zmian w interfejsie, a wkrótce odbierze nasze połączenia od telemarketera. Z kolei sztuczna inteligencja Google Duplex umówi nas do fryzjera czy zarezerwuje stolik w ulubionej restauracji. Co więcej, po rezerwacji doda wydarzenie do naszego Kalendarza i przypomni o nim. Ułatwione zostały także konwersacje – Asystent rozumie bardziej złożone pytania, a w wielu sytuacjach rozpoznanie, czy rozmawiamy z człowiekiem czy z maszyną może być utrudnione.
Tomasz Wesołowski, CEO & Co-founder 2040.io:
Tomasz Wesołowski
W segmencie inteligentnych asystentów, w którym się poruszamy, widać postępy które się dokonują w zasadzie z dnia na dzień. Szczególnie warto zwrócić uwagę na Asystenta Google – po pierwsze dlatego, że już zaczął on działać w języku polskim. Po drugie – ze względu na innowacje, które wykorzystując przetwarzanie i generowanie mowy, umożliwiają wykonywanie czynności, które do tej pory musieliśmy robić sami. Na początek Google Assistant zarezerwuje nam stolik w restauracji lub wizytę u fryzjera, ale na horyzoncie czekają już kolejne funkcje, jak na przykład „inteligentna” automatyczna sekretarka – wskazuje Wesołowski.
Oznacza to więc, że wkrótce zamiast odbierać telefon od nieznanego numeru, Google zrobi to za nas, wypyta, o co chodzi rozmówcy i zreferuje nam to na ekranie telefonu na żywo z pytaniem czy chcemy kontynuować rozmowę.
Zagrożenie i niedoskonałości
Warto pamiętać jednak, że w roku 2018 sztuczna inteligencja stawiana była nie tylko w dobrym świetle. W marcu światowe media informowały o śmierci przechodnia potrąconego przez autonomiczny samochód Ubera, a kilka dni później odnotowano śmiertelny wypadek Tesli X. Sytuacje te wzbudziły w użytkownikach pewien niepokój i bez wątpienia zaznaczyły badaczom AI obszary, nad którymi należy jeszcze popracować. Przy tej okazji mówiono wiele także o aspektach etycznych, bowiem wygląda na to, że w wielu przypadkach to algorytm decydowałby, czy warto ryzykować. To jednak wierzchołek góry lodowej.
Aspekty prawne i etyczne
Biorąc pod uwagę wcześniej wspomniane kwestie, niezwykle istotny jest więc fakt, iż 2018 roku coraz więcej mówiło się nie tylko o tym gdzie wykorzystać AI, ale i związanych z tym aspektach prawnych i etycznych. Badania przeprowadzone przez SAS, Accenture Applied Intelligence, Intela i Forbes Insights, których wyniki opublikowano w październiku 2018 roku wskazują, że coraz więcej firm pracujących nad rozwiązaniami wykorzystującymi sztuczną inteligencję zwraca uwagę na aspekty etyczne. Sprawdzono, że 92% liderów w tej dziedzinie szkoli swoich pracowników z zakresu etyki AI.
Niezwykle istotnym wydarzeniem były także prace Komisji Europejskiej nad AI, które przedstawiono w dokumencie “Sztuczna inteligencja dla Europy”. Zakłada on, że do końca obecnej dekady nakłady w sektorze publicznym i prywatnym na badania naukowe i innowacje w obszarze sztucznej inteligencji powinny być zwiększone w UE o co najmniej 20 mld euro. Z kolei według dr Pawła Rzeszucińskiego, Chief Data Scientist w Codewise, jedną z najważniejszych zmian na światowej scenie AI roku 2018 było wejście w życie General Data Protection Regulation (GDPR), znanego w Polsce jako RODO.
dr Paweł Rzeszuciński
GDPR dla przeciętnego użytkownika internetu, choć odrobinę troszczącego się o kwestie prywatności i świadomego liczby sposobów na ile ta prywatność mogła być, i często była sprzedawana, wymieniana oraz przetwarzana, jest prawdziwym przełomem i konkretnym narzędziem ochrony własnych danych w sieci. Dla branży AI z kolei GDPR (czy kolejne, poza europejskie regulacje jak np. Kalifornijski Consumer Privacy Act z czerwca 2018) to przedefiniowanie sposobów i skali w jaki mogą być pozyskiwane, przechowywane i przetwarzane dane, co nakłada na firmy co prawda dodatkowe obowiązki i potrzebę dokładniejszej kontroli procesu tworzenia systemów AI, ale w gruncie rzeczy mocno reguluje i standaryzuje branżę, co moim zdaniem całościowo należy rozpatrywać jako krok w dobrym kierunku.
Strategia AI w Polsce
Na rodzimym podwórku Rzeszuciński za niezwykle ważne wydarzenie 2018 roku uznaje powstanie pierwszego, konkretnego dokumentu rozpoczynającego Polską przygodę z systemowym podejściem do rozwoju sztucznej inteligencji w naszym kraju. Jak przedstawia ekspert, “Założenia do strategii AI w Polsce – Plan działań Ministerstwa Cyfryzacji” z listopada 2018 omawia szereg aspektów tego, jak można rozpocząć pracę nad definicją holistycznego rozwoju AI zarówno w, jak i dla Polski.
Mając na uwadze to jak bardzo ucieka nam nie tylko światowa czołówka, ale i pierwszy, a może już i drugi peleton, pierwsze owoce prac polskich ekspertów należy przyjmować nie tylko z wielką ulgą. To także wielka nadzieja oraz poczucie, że oto w końcu zakończyliśmy formować nasyp, na którym zaczniemy kłaść wymarzone tory dla pociągu naszego ogromnego potencjału, ambicji i determinacji, aby zaznaczyć swoją obecność na światowej mapie AI – tłumaczy Rzeszuciński.
Zaś Robert Siudak, Dyrektor ds. Współpracy i realizacji projektów strategicznych w Instytucie Kościuszki podkreśla, że rok 2018 był cezurą dla wielu krajów w zakresie rozwoju strategii AI. Wskazuje on, iż analizując pozycję oraz przewagi globalnych liderów – Stanów Zjednoczonych oraz Chin – nie wydaje się możliwe, aby inne kraje lub regiony, w tym Unia Europejska, były w stanie w nadchodzących latach konkurować z nimi w zakresie rozwoju szeroko rozumianej użytkowej sztucznej inteligencji, aplikowanej w wielu domenach.
Robert Siudak
Uniemożliwiają to przede wszystkim determinanty strukturalne, na pierwszym miejscu dostęp liderów do nieporównywalnie bogatszych zasobów danych cyfrowych. W wypadku USA podstawę tego dostępu stanowią dane zbierane i analizowane przez globalne korporacje (to one są ośrodkami napędzającymi rozwój AI w USA), w wypadku Chin jest to zbiór przeplatających się danych publicznych oraz prywatnych (specyfika zależności oraz powiązań administracji centralnej i firm technologicznych). W związku z tym inni gracze, w tym Japonia, EU, Kanada, Korea Południowa czy Indie będą zapewne stawiać określone nisze, specjalizacje w zakresie rozwoju AI – przedstawia ekspert. – W wypadku Europy taką specjalizacją będzie najprawdopodobniej etycznie zorientowany oraz „wyjaśnialny” AI (ang. explainable AI – XAI).
Siudak wyjaśnia, że taka wizja pojawia się już teraz zarówno w dokumentach Komisji Europejskiej, jak i strategiach wybranych państw UE, np. Francji. Tego typu rozwiązania w perspektywie średniookresowej związanej z masowym zastosowaniem AI w społeczeństwie oraz ekonomii, mogą stanowić znaczącą przewagę rynkową w wypadku określonych domen aplikacji.
Zarówno badaczy, jak i praktyków sztucznej inteligencji czeka w 2019 roku wiele wyzwań. Już wkrótce nasi eksperci przedstawią swoje prognozy na najbliższe miesiące.