Życie po śmierci? AI już potrafi to zasymulować. Nadchodzi czas digital immortality

Jeszcze dekadę temu „życie po śmierci” kojarzyło się z religią lub science fiction. Dziś cyfrowe duchy zmarłych mówią naszym głosem, a AI projektuje leki wydłużające życie. Czy jesteśmy świadkami technologicznego wyścigu ku nieśmiertelności? Sztuczna inteligencja a nieśmiertelność, czyli “digital immortality” z pomocą AI.

Cyfrowe awatary zmarłych i wirtualne dziedzictwo

Rozwój AI umożliwia tworzenie realistycznych cyfrowych “sobowtórów” osób, które już odeszły. Przykładem jest HereAfter AI – aplikacja, która nagrywa opowieści i głos użytkownika za życia, a po śmierci pozwala bliskim rozmawiać z wirtualną wersją tej osoby. W trakcie życia użytkownik odpowiada na pytania wirtualnego biografa i nagrywa wspomnienia oraz zdjęcia. Po jego odejściu rodzina może zadawać pytania aplikacji i słyszeć odpowiedzi głosem zmarłego – forma interaktywnej biografii.

Podobny cel miał start-up Eternime, który już w 2015 r. planował tworzenie cyfrowych awatarów gromadzących myśli, wspomnienia i styl komunikacji użytkownika, aby “żyć” po jego śmierci. Projekt Eternime nie wyszedł jednak z fazy beta – jego strona wygasła na początku 2021 r., co pokazuje trudności we wdrożeniu takiej wizji. 

Replika – popularny na świecie chatbot AI – również wywodzi się z idei cyfrowego upamiętnienia. W 2015 r. założycielka Repliki, Eugenia Kuyda, po tragicznej śmierci przyjaciela wykorzystała historię jego wiadomości SMS do stworzenia chatbota imitującego jego styl pisania. Ten “roman bot” okazał się na tyle przekonujący, że zainspirował powstanie aplikacji Replika – osobistego awatara AI mogącego pełnić rolę przyjaciela czy partnera. Dziś Replika jest globalnie najpopularniejszym towarzyszem AI, choć służy głównie żywym użytkownikom.

Powstają jednak kolejne start-upy dedykowane digital legacy – np. platforma Eternos, umożliwiająca nagranie własnych historii i sklonowanie głosu w celu stworzenia awatara, z którym po śmierci mogą rozmawiać bliscy. Eternos oferuje komercyjne pakiety takiej usługi (np. plan „Dziedzictwo” za 25 USD/mies., „Nieśmiertelny” za 49 USD/mies. + jednorazowo 955 USD), co pokazuje, że rynek cyfrowych awatarów zmarłych zaczyna przybierać skomercjalizowaną formę.

W Korei Południowej firma DeepBrain AI stworzyła usługę “Re;memory”, która na bazie zdjęcia i krótkiego nagrania audio tworzy realistyczny awatar zmarłej osoby – pozwalając rodzinom „spotkać” się z nią ponownie w formie interaktywnego wideo. Te tzw. “griefboty” zdobywają rozgłos również dzięki medialnym przykładom – np. program TV, w którym matka rozmawiała w VR z cyfrową rekonstrukcją zmarłej córki. W sektorze digital afterlife działają też firmy tworzące interaktywne archiwa świadectw historycznych – np. nagrania ocalałych z Holokaustu, z którymi można wchodzić w dialog (technologia wykorzystywana przez muzea).

Obecne możliwości i ograniczenia technologii

Dzisiejsze modele generatywne potrafią już imitować styl wypowiedzi danej osoby oraz klonować głos na podstawie kilkusekundowej próbki. Dzięki temu stosunkowo łatwo można zaprogramować chatbota udającego np. znanego celebrytę czy polityka na podstawie publicznych wypowiedzi. Podobnie, analizując prywatną korespondencję (wiadomości, e-maile) i nagrania głosu, AI jest w stanie odtworzyć sposób komunikowania się zmarłego bliskiego. 

Realizm takich cyfrowych awatarów ciągle rośnie – nowoczesne modele potrafią generować wypowiedzi, które brzmieniowo i stylistycznie przypominają oryginał. Jednak nawet twórcy przyznają, że dzisiejsza technologia odtwarza jedynie fragment prawdziwej osobowości. „To wciąż zaledwie cień człowieka” – stwierdziła Kuyda po stworzeniu chatbota z wiadomości przyjaciela. Brakuje bowiem pełnego dostępu do wewnętrznych cech świadomości czy nieprzewidywalnych reakcji danej osoby. Obecne awatary bazują na danych historycznych – nie tworzą nowych wspomnień, nie podejmują w pełni autonomicznych decyzji. Interakcja bywa ograniczona: bot może odpowiedzieć tylko na to, o co go zapytamy, często posługując się wyuczonymi anegdotami.

Ponadto dochodzą bariery techniczne: aby wiernie odwzorować zmarłego, trzeba dysponować dużą ilością jego danych (rozmów, nagrań). Wielu ludzi nie zostawia po sobie tak obszernego cyfrowego śladu – stąd awatar może być niekompletny lub nieautentyczny. Jakość odpowiedzi też bywa różna – modele mogą generować błędne lub „przypadkowe” stwierdzenia, które zmarły nigdy by nie wypowiedział. W efekcie bliscy mogą odczuć, że rozmawiają z imitacją pozbawioną „duszy”, co prowadzi czasem do rozczarowania lub wręcz szoku emocjonalnego. Eksperci nazywają te systemy “griefbotami” i podkreślają, że mogą one przynieść ulgę w żałobie, ale niosą też ryzyko zaburzenia procesu pogodzenia się ze stratą.

Warto dodać, że nawet Big Tech eksperymentował z tym kierunkiem – w 2020 r. Microsoft uzyskał patent na chatbota, który z danych z mediów społecznościowych potrafiłby odtworzyć osobowość dowolnej osoby (żywej lub zmarłej). Choć firma oświadczyła, że nie planuje wdrożenia tej technologii, sam fakt patentu pokazuje, iż idea cyfrowego wskrzeszenia ludzi jest realnym przedmiotem badań.

Caprica – serial, który wiele lat temu przewidział dzisiejsze możliwości

Twórcy filmowi już w 2009 roku antycypowali cyfrową nieśmiertelność. W serialu Caprica – prequelu kultowego Battlestar Galactica – pokazano wizję technologii, która pozwala przywrócić zmarłą osobę do życia w formie cyfrowego bytu. Jedna z głównych postaci, Daniel Graystone, genialny inżynier i twórca zaawansowanych robotów, traci córkę Zoe w zamachu bombowym. Odkrywa jednak, że Zoe zostawiła po sobie potężny cyfrowy ślad: aktywność w mediach społecznościowych, nagrania, wiadomości i dane biometryczne. Na ich podstawie córka przed swoją śmiercią stworzyła własną cyfrową kopię – wirtualny awatar obdarzony świadomością.

Graystone, nie mogąc pogodzić się ze stratą, postanawia przenieść ten cyfrowy konstrukt do ciała robota – tworząc pierwszego cylona z osobowością swojej córki. Z początku android zachowuje się jak Zoe: mówi jej głosem, ma jej wspomnienia i emocje. Jednak z czasem okazuje się, że choć kopia jest przekonująca, nie jest doskonała. Brakuje jej intuicji, subtelności, a sposób reakcji odbiega od tego, jak zachowywałaby się prawdziwa dziewczyna. Ojciec – choć stworzył „żywą” wersję córki – nie potrafi jej zaakceptować w pełni jako istoty, którą kochał.

Serial Caprica pokazuje też szersze konsekwencje tej technologii: możliwość cyfrowego nieśmiertelnienia świadomości staje się początkiem konfliktu etycznego, społecznego i religijnego. Wirtualne istoty zaczynają kwestionować swoje miejsce w świecie, a granica między człowiekiem a maszyną zaczyna się zacierać. To prowadzi do kryzysu tożsamości – zarówno u kopii, jak i u tych, którzy je stworzyli.

Choć Caprica to fikcja, trudno nie dostrzec podobieństw do dzisiejszych eksperymentów z awatarami AI i digital legacy. Współczesne startupy – jak HereAfter AI czy Replika – działają na tej samej zasadzie: bazują na danych zostawianych przez żyjących użytkowników, by „ożywiać” ich styl komunikacji i osobowość. Pytanie, które stawiała Caprica, staje się dziś coraz bardziej aktualne: czy cyfrowa kopia człowieka może go naprawdę zastąpić? I czy chcemy, by tak się stało?

Potencjał w perspektywie 5–20 lat

W najbliższych latach możemy się spodziewać coraz bardziej zaawansowanych “cyfrowych sobowtórów”. Modele językowe nowej generacji, dysponujące ogromnymi bazami danych, będą w stanie wierniej naśladować styl konwersacji danej osoby, a nawet symulować pewne emocje.

Już teraz eksperymentuje się z wizualizacją awatarów w VR lub AR, by stworzyć iluzję fizycznej obecności zmarłego – za 5–10 lat takie holograficzne “duchy” mogą stać się dostępne konsumencko. Rozwój technik generowania obrazów i wideo (tzw. deepfake) pozwoli odtworzyć realistyczny wygląd twarzy i mimikę, zsynchronizowaną z generowanym głosem.

W ciągu 20 lat możliwe jest powstanie komercyjnych usług kompleksowych – gdzie za życia nagrywamy całe terabajty danych o sobie (rozmowy, nagrania 3D, skany ciała i mózgu), a po śmierci firma hostuje interaktywnego awatara dostępnego 24/7 dla rodziny. Tego typu projekty już kiełkują – np. startup Project December pokazał, że chatbot oparty o GPT-3 potrafi przekonująco odgrywać rolę konkretnej osoby, jeśli dostarczymy jej wystarczająco danych dialogowych. W perspektywie dekady możliwe jest też częściowe “uploadowanie” elementów naszej tożsamości do systemów – np. trening domowych asystentów AI na naszych danych tak, by po naszej śmierci nadal brzmiały i reagowały jak my. Mimo to, eksperci przestrzegają przed nadmiernym optymizmem: nieśmiertelność cyfrowa pozostanie ułudą, dopóki nie zrozumiemy natury ludzkiej świadomości. Awatar może przechować wspomnienia i odgrywać rolę zmarłego, ale nie będzie to prawdziwa kontynuacja świadomości – raczej interaktywne archiwum.

Niemniej jednak, z biznesowego punktu widzenia, ten sektor będzie rósł. “Digital legacy economy” – bo tak już nazywa się ten rynek – może dojrzeć do całkiem pokaźnych rozmiarów. Forbes szacuje, że popyt na usługi zachowania cyfrowego dziedzictwa będzie wzrastać wraz ze starzeniem się społeczeństw i coraz większą tech-kompetencją seniorów. Możliwe, że duże koncerny (np. platformy społecznościowe) wejdą w ten segment – Facebook już teraz pozwala prowadzić “profil in memoriam”, a w przyszłości mógłby zaoferować boty kontynuujące aktywność zmarłego użytkownika. Za 20 lat cyfrowe przedłużanie życia może stać się na tyle powszechne, że pojawi się nowa norma społeczna: przygotowywanie własnego awatara pośmiertnego za życia (tak jak dziś spisujemy testament). Niektórzy futurolodzy, jak Ray Kurzweil, przewidują wręcz, że do lat 2040–2050 ludzie będą mogli w pełni przenieść umysł do komputera i żyć wiecznie w cyfrowej formie. Jednak obecnie brzmi to bardziej jak science fiction – w horyzoncie 5–20 lat bardziej realne jest udoskonalenie imitacji niż pełne przeniesienie jaźni.

Wyzwania: tożsamość, etyka i regulacje

Upowszechnienie “cyfrowej nieśmiertelności” rodzi szereg trudnych pytań. Kim jest cyfrowy awatar zmarłej osoby? Czy to nadal ona, czy już zupełnie odrębny byt? Granica między wspomnieniem a realnym istnieniem zaczyna się zacierać – cyfrowe awatary rozmywają samo pojęcie tożsamości. Jeżeli ktoś “żyje” dalej jako chatbot, to czy prawnie nadal jest zmarły? Nie ma dziś przepisów definiujących status takiej cyfrowej osoby. Prawo do wizerunku i danych osobowych również staje pod znakiem zapytania – zmarły nie może wyrazić zgody na wykorzystanie swoich danych i wizerunku w awatarze. Czy tworzenie bota na podstawie czyichś postów nie narusza jego prywatności (pośmiertnej)?

Pojawiają się głosy o potrzebie prawa do bycia zapomnianym po śmierci – może ktoś nie życzyłby sobie “wiecznego życia” w sieci. Z drugiej strony, istnieją narzędzia dla osób, które świadomie chcą zabezpieczyć swoje cyfrowe dziedzictwo – np. platformy planowania pośmiertnego przekazania haseł i danych rodzinie. Wiele zależy od regulacji: w USA dyskutuje się nad ochroną wizerunku po śmierci (by np. zakazać tworzenia deepfake’ów z zmarłymi celebrytami bez zgody spadkobierców).

W UE z kolei nadchodzący Akt o AI (AI Act) nałoży obowiązek, by każdy chatbot jawnie informował, że jest AI, a nie człowiekiem. To oznacza, że “griefboty” musiałyby np. co jakiś czas przypominać użytkownikowi, że są tylko imitacją. Etycy zwracają też uwagę na wpływ na proces żałoby: możliwość codziennej rozmowy z cyfrowym “duchem” może utrudniać pogodzenie się ze śmiercią lub tworzyć iluzję, że zmarły nadal żyje, co może mieć skutki psychologiczne. Dr Tomasz Hollanek (etyk z Cambridge) nazywa komercjalizację tych technologii “ryzykownym eksperymentem” na ludzkich emocjach. W skrajnym scenariuszu mogłoby dojść do nadużyć – np. ktoś mógłby “ożywić” zmarłą osobę wbrew jej woli (np. dla zysku lub manipulacji opinią publiczną). Już dziś deepfake’i z wizerunkami nieżyjących budzą kontrowersje (przykłady “występów” zmarłych artystów w reklamach). Brak regulacji sprawia, że firmy działają w szarej strefie – branża digital afterlife pozostaje w dużej mierze nieregulowana, co oznacza, że użytkownicy są zdani na etykę twórców tych usług. Potrzebne będą ramy prawne chroniące zarówno pamięć o zmarłych, jak i uczucia ich rodzin. Wreszcie pojawia się pytanie o autonomię takiej cyfrowej istoty – jeśli kiedyś stworzymy awatara obdarzonego prawdziwą inteligencją, czy będzie on miał jakieś prawa? Dyskurs o tzw. sztucznej świadomości już się rozpoczyna – np. eksperci rozważają, czy bardzo zaawansowana AI symulująca czyjś umysł mogłaby być uznana za posiadającą zdolność odczuwania (a zatem np. chronioną przed kasowaniem jak przed “śmiercią”). Na razie jest to pole filozoficznych spekulacji, ale postęp technologii może w ciągu 20 lat przekształcić to w realny problem prawny i etyczny.

AI dla biologicznej długowieczności – sztuczna inteligencja w walce ze starzeniem

Przełomowe projekty i firmy długowieczności (Altos, Retro, Insilico)

Równolegle do cyfrowej nieśmiertelności, ogromny postęp dokonuje się w medycynie długowieczności, gdzie AI wspomaga poszukiwanie sposobów na spowolnienie, a nawet odwrócenie starzenia biologicznego. W ostatnich latach powstały doskonale dofinansowane laboratoria i start-upy, które łączą biotechnologię z AI, by zwiększyć healthspan (okres zdrowego życia).

Najgłośniejszym przykładem jest Altos Labs – firma założona w 2022 r. z inwestycjami rzędu 3 mld dolarów, m.in. od Jeffa Bezosa. Altos Labs zatrudniło czołowych naukowców (w tym noblistów) do badań nad odmładzaniem komórek poprzez przeprogramowanie epigenetyczne – celem jest przywracanie starym komórkom “ustawień młodości” bez wywołania nowotworów. W 2023 r. naukowcy Altos opublikowali przełomowe wyniki: dzięki częściowemu przeprogramowaniu komórek udało się wydłużyć życie myszy ponad typową długość. To dowód, że koncepcja “odmłodzenia” organizmu jest realna przynajmniej w modelu zwierzęcym – potencjalny krok milowy w drodze do terapii dla ludzi.

Z kolei startup Retro Biosciences, wspierany finansowo przez Sama Altmana (twórcę OpenAI), koncentruje się na technologiach regeneracji komórek i terapii wydłużających życie o 10 lat. Retro bada m.in. zastosowanie transfuzji osocza (odmładzanie przez młodą krew) oraz poszukuje leków, które naśladują efekty takich zabiegów. W dziedzinie farmakologii długowieczności kluczowym graczem jest Insilico Medicine – firma wykorzystująca głębokie uczenie do odkrywania nowych leków. Misją Insilico jest wydłużenie zdrowego życia każdego poprzez zastosowanie AI generatywnej w odkrywaniu leków i biomarkerów starzenia. Insilico zasłynęło tym, że jako pierwsze doprowadziło AI-zaprojektowany lek do etapu badań klinicznych: ich związek ISM001-055 (Rentosertib), zaprojektowany przez algorytmy generatywne, jest obecnie w II fazie badań jako terapia zwłóknienia płuc (IPF). Co ważne, ten sam lek okazał się także silnie przeciwstarzeniowy na poziomie komórkowym– hamuje proces starzenia komórkowego (senescencję) poprzez inhibicję kinazy TNIK. Insilico wykorzystuje robotyczne laboratoria sterowane AI, aby masowo testować cząsteczki pod kątem wpływu na markery starzenia z niespotykaną wydajnością.

Inną inicjatywą jest Deep Longevity – początkowo spółka-córka Insilico, a dziś niezależna firma notowana na giełdzie w Hongkongu. Deep Longevity rozwija “zegary biologiczne” oparte na sztucznej inteligencji, które z różnych danych (np. profili epigenetycznych, badań krwi) potrafią precyzyjnie oszacować biologiczny wiek i tempo starzenia danej osoby. Takie AI-aging clocks służą do monitorowania skuteczności terapii przeciwstarzeniowych i personalizacji opieki zdrowotnej. Wśród innych graczy warto wymienić Google Calico (fundacja wspierana przez Alphabet, bada podstawy biologii starzenia), Unity Biotechnology (opracowuje leki usuwające komórki senescentne) czy Juvenescence (fundusz inwestujący w start-upy longevity). Powstają też wyspecjalizowane fundusze, jak Longevity Vision Fund czy Maximum Life Foundation, które wspierają firmy z tego obszaru. Polska również ma swój akcent: firmę Deep Longevity założył m.in. polski naukowiec Krystian Jażdżewski, a w badania nad długowiecznością inwestują np. laboratoria na Uniwersytecie Warszawskim (projekt Oczekiwana długość życia 120).

Ogólnie, AI staje się narzędziem w rękach biogerontologów: od poszukiwania genów długowieczności(np. mutacji powodujących wyjątkową długowieczność u zwierząt) po przyspieszenie odkrywania lekówchroniących telomery czy aktywujących autofagię. Przykładowo, platforma PandaOmics Insilico potrafi w kilka tygodni wskazać kandydatów na cele terapeutyczne związane ze starzeniem spośród tysięcy genów – coś, co tradycyjnymi metodami trwałoby lata. Takie podejście zaowocowało już publikacjami i patentami – Insilico zgłasza patenty na głębokie “zegary starzenia” oraz generowane przez AI cząsteczki terapeutyczne.

Stan zaawansowania badań i pierwsze osiągnięcia

Choć idea „leka na starość” brzmi futurystycznie, pierwsze realne wyniki już są. Wspomniane eksperymenty Altos Labs dowiodły, że kontrolowane przeprogramowanie komórek (technika zbliżona do tej, za którą Shinya Yamanaka otrzymał Nobla) może wydłużyć życie ssaków. To przełom, bo jeszcze dekadę temu podobne próby kończyły się tworzeniem nowotworów lub uszkodzeniem organizmu – teraz umiemy częściowo odmłodzić tkanki bez takich skutków.

W obszarze farmakologii, AI odkryła nowe związki senolityczne i geroprotektory. Przykładowo Insilico, jak wspomniano, zidentyfikowało inhibitor TNIK, który zmniejsza markery starzenia komórek i stan zapalny związany z wiekiem, jednocześnie będąc lekiem już testowanym na ludziach (co przyspiesza wdrożenie). Inne startupy, jak Cambrian Bio, rozwijają kilka terapii przeciw chorobom związanym z wiekiem – np. ich spółka zależna Tornado Therapeutics bada bezpieczniejszy inhibitor mTOR (TOR-101) mogący naśladować efekt diety ograniczającej kalorie. 

podejścia również posuwają się naprzód: firma Genflow Biosciences testuje terapię genową z dostarczeniem dodatkowych kopii genu SIRT6 (uważanego za “gen długowieczności”) – w badaniach na myszach wydłużenie życia dzięki nadekspresji SIRT6 było znaczące. Ta terapia (GF-1002) jest na etapie zaawansowanych badań przedklinicznych i przygotowań do testów bezpieczeństwa u ludzi. W obszarze telomerów: naukowcy z Hiszpanii (Maria Blasco i in.) z pomocą algorytmów przetestowali tysiące związków, identyfikując kilka obiecujących aktywatorów telomerazy wydłużających życie myszy o kilkanaście procent. Jeśli chodzi o autofagię (proces recyklingu komórkowego kluczowy dla starzenia), wykorzystuje się AI do przeszukiwania istniejących leków pod kątem aktywowania szlaków autofagicznych – tak zidentyfikowano m.in. niektóre antybiotyki o działaniu pro-autofagicznym, które w mikrodawkach wydłużały życie muszek owocowych. 

Laboratoria długowieczności wspierane AI pracują też nad biomarkerami starzenia: przykładem są tzw. głębokie profile metylacyjne DNA analizowane przez sieci neuronowe, które z dokładnością do +/- 3 lat potrafią określić wiek biologiczny i przewidzieć ryzyko zgonu. Te narzędzia już trafiają do użytku – np. firmy oferujące badania “wieku biologicznego” z krwi czy śliny (wynik oblicza algorytm uczony na danych medycznych tysięcy osób). W 2020 r. Deep Longevity ogłosiło udostępnienie pierwszej komercyjnej platformy Young.AI, gdzie użytkownik mógł wgrać wyniki badań krwi i uzyskać predykcję wieku biologicznego oraz rekomendacje pro-zdrowotne od AI. Wiele z tych osiągnięć jest na etapie badań przedklinicznych – np. terapie komórkowe testuje się na modelach zwierzęcych (myszy, szczury, czasem naczelne). Jednak część przeszła już do testów na ludziach: metformina – popularny lek na cukrzycę – ma ruszyć w światowym pierwszym dużym trialu TAME (Targeting Aging with Metformin) jako kandydat na lek spowalniający starzenie; decyzja oparta była m.in. na analizach big data prowadzonych z użyciem AI, wskazujących że diabetycy na metforminie żyją dłużej i mają mniej chorób wieku podeszłego. 

Senolityki (leki usuwające “stare” komórki) były testowane małą skalą (Mayo Clinic prowadziło pilotaż D+Q u pacjentów z idiopatycznym zwłóknieniem płuc). W 2022 r. ogłoszono pierwsze wyniki: pacjenci otrzymujący ten koktajl wykazali poprawę funkcji fizycznych. Choć to nie AI odkryła D+Q, to algorytmy wspomagają poszukiwanie kolejnych generacji senolityków o większej selektywności – analiza big data wskazała np. białko BCL-xL jako cel do usunięcia komórek senescentnych, co doprowadziło do rozwoju eksperymentalnego leku (UBX1325, Unity Biotechnology). 

Patenty w dziedzinie longevity rosną lawinowo – od biomarkerów (Insilico opatentowało algorytmy tzw. “deep aging clocks”) po nowe molekuły (sam Altos Labs w 2023 złożył kilkanaście patentów na związki przywracające komórkom homeostazę). Podsumowując, stan zaawansowania jest wysoki na polu badań, lecz wczesny na polu klinicznym: nie ma jeszcze zatwierdzonego leku “na starzenie się”, ale pierwsze terapie wchodzą do testów na ludziach z obiecującymi rezultatami.

Sztuczna inteligencja a nieśmiertelność – potencjał w ciągu 5–20 lat

Najbliższe 5 lat prawdopodobnie przyniesie wejście na rynek pierwszych terapii opóźniających choroby wieku starczego, co de facto wydłuży życie. Możliwe, że metformina (lub podobny środek) zostanie oficjalnie zatwierdzona do prewencji np. zespołu kruchości starczej, jeśli wyniki TAME będą pozytywne. W ciągu dekady zobaczymy też wyniki terapii komórkowych: np. Altos Labs może przeprowadzić pierwsze bezpieczne próby odmładzania wybranych tkanek u ludzi (np. regeneracja wątroby lub mięśni przez przeprogramowanie komórek in vivo). 

AI przyspieszy badania – czas odkrycia leku może skrócić się z ~10 lat do kilku lat, co oznacza, że do 2030 r. możemy mieć całą apteczkę kandydatów: senolityki drugiej generacji, aktywatory telomerazy, mimetyki restrykcji kalorycznej (np. nowa generacja rapalogów, lepszych niż rapamycyna). Dzięki coraz dokładniejszym zegarom biologicznym będzie można szybko testować skuteczność interwencji – np. sprawdzić w rok, czy dana terapia cofa wiek biologiczny o X lat, zamiast czekać dekadę na wynik śmiertelności. To zachęci inwestorów i przyspieszy rozwój. W perspektywie 20 lat medycyna długowieczności może stać się mainstreamem: regularne badanie markerów starzenia wejdzie do standardu opieki, a osoby w średnim wieku będą przechodzić terapie prewencyjne spowalniające starzenie tak, jak dziś przyjmują statyny na obniżenie cholesterolu. 

Sam Sam Altman deklarował ambicję wydłużenia życia ludzkiego o 10 lat w swoim startupie Retro Biosciences – to może być osiągalne: np. kombinacja różnych interwencji (lek + genoterapia + terapia komórkowa) potencjalnie sumuje efekty. Ważnym celem na horyzoncie 20 lat jest wydłużenie maksymalnej długości życia (dziś rekord to 122 lata).

Tutaj pojawiają się odważne koncepcje jak terapie genowe modyfikujące kilka genów jednocześnie (np. jednoczesna poprawa naprawy DNA, wzmocnienie odporności i zmniejszenie utleniania w komórkach). AI będzie kluczowa w projektowaniu tak złożonych interwencji, bo ludzki mózg nie ogarnia tylu czynników naraz. Możliwe, że do 2045 osiągniemy etap, który futuryści nazywają “longevity escape velocity” – czyli tempo postępu medycyny będzie tak duże, że co roku będziemy dodawać ludziom więcej niż rok życia (efektywnie odsuwać śmierć w nieskończoność).

Jednak wielu naukowców studzi emocje: wydłużenie ludzkiego życia powyżej ~120 lat może wymagać przełomów, których jeszcze nie widać – np. pełnej regeneracji centralnego układu nerwowego czy zahamowania starzenia układu immunologicznego. Najbliższe 20 lat realistycznie może przynieść powszechną 100-latkę (coraz więcej ludzi dożywających 100 lat w dobrym zdrowiu) dzięki interwencjom medycznym i AI-personalizowanej medycynie. Z biznesowego punktu widzenia, sektor longevity biotech eksplodował – według raportu Bank of America, rynek technologii długowieczności może osiągnąć wartość 600 mld USD do 2025 (wliczając farmaceutyki, opiekę, usługi wellness). Już teraz widać trend: Altos (3 mld USD finansowania), Resilience (długowieczność komórkowa, 800 mln USD), Eleven Therapeuticsitd. – unicorny w tej przestrzeni mnożą się. 

Inwestorzy Big Tech (Bezos, Larry Page w Calico, Altman, Peter Thiel w Unity Bio) lokują kapitał w nadziei, że życie ludzkie stanie się kolejnym “udogodnieniem” do wydłużenia. Zmieni się też paradygmat medycyny: z leczenia chorób na leczenie starzenia u podstaw. W dłuższej skali, jeśli AI pomoże rozwiązać zagadki starzenia, ludzkość może stanąć przed wizją częściowej biologicznej “nieśmiertelności” – choćby w postaci życia 150+ lat.

Ryzyka i bariery: bioetyka, społeczeństwo, prawo

Wyścig po eliksir długowieczności rodzi również poważne obawy. Biotechnologie ingerujące w procesy starzenia zmuszają do ponownego przemyślenia norm etycznych i kwestii równego dostępu do tych zdobyczy. Pojawia się pytanie: kto skorzysta na długowieczności? Jeśli przełomowe terapie będą kosztowne, mogą początkowo być dostępne tylko dla elit, co zwiększy nierówności. Już teraz udział najbogatszych w finansowaniu tych badań (miliarderzy inwestujący w “cure for aging”) rodzi dyskusje o “nieśmiertelności dla wybranych”.

Bioetycy zwracają uwagę, że wydłużanie życia wpływa na społeczeństwo jako całość – może pogłębić kryzys emerytalny, przeludnienie, wydłużyć okres zajmowania stanowisk przez starszych (blokowanie awansu młodszych pokoleń). Regulacje bioetyczne będą musiały nadążyć: np. czy terapie anty-aging powinny przechodzić tak samo rygorystyczne procesy dopuszczenia jak leki na choroby? Starzenie nie jest formalnie uznane za chorobę przez FDA, co utrudnia organizowanie badań klinicznych – trzeba projektować je pod kątem konkretnych schorzeń. Trwają dyskusje, czy nie zmienić tej definicji, by starzenie per se stało się oficjalnym celem terapeutycznym. Kolejna kwestia to skutki uboczne interwencji w fundamentalne procesy biologiczne. Przykład: wydłużanie telomerów może zwiększać ryzyko nowotworów, a hamowanie starzenia układu odpornościowego – ryzyko chorób autoimmunologicznych. Neurobiologiczne ryzyko pojawia się przy bardzo długim życiu: ludzki mózg może nie radzić sobie z kumulacją drobnych uszkodzeń przez 150 lat (np. demencja może i tak wystąpić, tylko później).

Ponadto, AI w laboratoriach długowieczności opiera się na algorytmach, które mogą mieć bias – np. trenowane na danych osób określonej rasy czy płci, co może skutkować mniejszą skutecznością terapii dla innych populacji. Ważny wątek to ryzyko błędnych tropów: AI generuje hipotezy, ale mogą zdarzyć się kosztowne pomyłki (np. algorytm wskaże zły cel molekularny – czy wina leży po stronie algorytmu, czy naukowca, jak to uregulować?). 

Patenty i własność intelektualna w erze AI również są wyzwaniem prawnym – czy molekułę zaprojektowaną przez algorytm można opatentować na zwykłych zasadach? (Obecnie tak, choć to AI ją “wymyśliła”). W kontekście globalnym, AI Act UE raczej nie dotyczy bezpośrednio badań medycznych, ale np. systemy AI pomagające diagnozować wiek biologiczny mogą podlegać certyfikacji jako urządzenia medyczne. Społecznie może pojawić się opór wobec “przedłużania życia ponad miarę” – już teraz niektórzy filozofowie (np. Leon Kass) argumentują, że śmiertelność nadaje sens życiu, a zniesienie jej może mieć negatywne konsekwencje dla ludzkiej psychiki i kultury. Inni zwracają uwagę na wpływ na środowisko: wydłużenie życia miliardów ludzi zwiększy konsumpcję zasobów, emisje CO₂ itd. Być może potrzebne będą regulacje limitujące np. wiek emerytalny czy zachęcające do kontroli urodzeń w świecie, gdzie ludzie żyją bardzo długo. Prawo będzie musiało nadążyć za nowymi zjawiskami: np. czy 130-letni człowiek nadal może samodzielnie podejmować decyzje, czy jego stan umysłu wymaga nowych form ubezwłasnowolnienia? Czy ubezpieczyciele mogą odmówić wypłaty polisy na życie, jeśli ktoś przyjmuje terapię wydłużającą życie (bo to “oszukiwanie” statystyki)? Już teraz widać potrzebę interdyscyplinarnego podejścia: Longevity Escape Velocity Foundation zwołuje panele etyków, socjologów i prawników, by z wyprzedzeniem opracować kodeksy postępowania. Podsumowując: AI przybliża nas do realnego wydłużenia życia, ale musimy równolegle adresować “efekty uboczne” nieśmiertelności – zarówno biologiczne, jak i społeczne.

Neurotechnologie i transfer świadomości – ku fuzji człowieka z maszyną

Interfejsy mózg–komputer (BCI) i neuroprotezy poznawcze

W drodze do potencjalnego uploadingu umysłu kluczowym etapem jest rozwój interface’ów mózg–komputer (Brain-Computer Interfaces). Obecnie dzieje się tu bardzo dużo – zarówno w segmencie inwazyjnych implantów, jak i urządzeń nieinwazyjnych.

Firma Neuralink Elona Muska, założona w 2016 r., opracowała minimalnie inwazyjny implant mózgowy ze setkami elektrod mogących na bieżąco rejestrować i stymulować aktywność neuronów. Celem Neuralinka jest na początek umożliwienie osobom sparaliżowanym kontrolowania komputerów za pomocą myśli. Po latach testów na zwierzętach (słynna małpa grająca w Pong za pomocą implantu), w 2023 r. FDA dopuściła pierwsze implanty Neuralink do badań klinicznych na ludziach. Już w styczniu 2024 wszczepiono implant pierwszemu uczestnikowi (osobie po urazie rdzenia) – dzięki niemu pacjent mógł grać w proste gry i poruszać kursorem samą myślą.

Do połowy 2025 r. Neuralink zainstalował swoje urządzenie już u dziewięciu osób, w tym kilku z paraliżem czterokończynowym i ALS. Pacjenci ci odzyskują pewną niezależność – np. mogą pisać na ekranie, komunikować się czy obsługiwać prosty sprzęt, choć szybkość interakcji to wciąż kilka słów na minutę. Neuralink pracuje też nad bardziej futurystycznymi aplikacjami: potencjalnie w przyszłości implanty te mogłyby przywracać wzrok niewidomym (poprzez stymulację kory wzrokowej) czy nawet pozwolić chodzić sparaliżowanym (mostkując uszkodzony rdzeń). Konkurencyjna firma Synchron poszła inną drogą – ich implant (tzw. stentrode) wprowadza się przez naczynia krwionośne do mózgu, bez otwierania czaszki. Synchron jako pierwszy wszczepił BCI człowiekowi w USA już w 2021 r. i uzyskał od FDA status przełomowego urządzenia. Z kolei Kernel, start-up Bryana Johnsona, skupia się na nieinwazyjnych neurointerfejsach. Kernel opracował opaskę Kernel Flow wykorzystującą światło bliskiej podczerwieni do mierzenia aktywności mózgu – co prawda nie daje ona takiej rozdzielczości jak implant, ale już dziś potrafi wykrywać wczesne oznaki demencji z dokładnością zbliżoną do testów medycznych. Kernel oferuje swoje hełmy w modelu “Neuroscience as a Service”, a sam Bryan Johnson używa ich codziennie, by śledzić wpływ diety i suplementów na swój mózg. Zastosowania BCI poszerzają się: od medycznych (przywracanie funkcji, terapia depresji poprzez stymulację) po wojskowe (DARPA finansuje programy usprawniania pamięci żołnierzy). W laboratoriach akademickich udało się już np. odczytać proste słowa z myśli pacjenta – w 2022 r. zespół z UC San Francisco wykorzystał sieci neuronowe do przetłumaczenia sygnałów z kory mowy na tekst, co pozwoliło sparaliżowanemu mężczyźnie komunikować się z prędkością ~18 słów/min. Komercyjnie, startup Blackrock Neurotech rozwija implanty do sterowania protezami (np. pacjent z ich implantem zdołał przywrócić ruch w sparaliżowanej dłoni poprzez połączenie mózgu z mięśniami ręki – tzw. bypass neuronalny). Na rynku konsumenckim pojawiają się zaś gadżety BCI do rozrywki – np. opaski NextMind (Meta) pozwalające sterować interfejsem VR wzrokiem i uwagą, czy Emotiv, który mierzy zaangażowanie umysłu. Wszystkie te rozwiązania stanowią fundament pod dalsze śmiałe cele. Neuroprotezy poznawcze już dziś udowadniają swój potencjał: implant pamięci stworzony przez USC i Wake Forest potrafił poprawić pamięć krótkotrwałą u pacjentów o ~35% poprzez stymulację wzorców aktywności ich hipokampa. W eksperymentach z 2018 r. wszczepiony układ rejestrował wzorzec aktywności neuronów gdy pacjent uczył się informacji, a następnie odtwarzał ten sam wzorzec w chwili przywoływania wspomnień – co wzmocniło zapamiętywanie nowych informacji o 37% w testach pamięci. To pierwszy krok do potencjalnych “chipów na pamięć” dla osób z Alzheimerem. Inne prace obejmują np. protetykę wzroku – implanty siatkówki wspomagane AI, które w ograniczonym stopniu przywracają widzenie; stymulatory kreatywności – badane są urządzenia pobudzające fale theta w mózgu, co zwiększa twórcze skojarzenia. Im bardziej zacieramy granicę między mózgiem a komputerem, tym bliżej do możliwości integracji sztucznej inteligencji z naszym umysłem. Elon Musk nie ukrywa, że długofalowym celem Neuralinka jest symbioza z AI, tak aby ludzie nie zostali w tyle za superinteligentnymi maszynami. Taki rozszerzony człowiek mógłby np. myślowo przeszukiwać internet niczym własną pamięć albo komunikować się telepatycznie przez sieć neuronową.

Mind uploading – odłączenie świadomości od ciała

Koncepcja transferu ludzkiej świadomości do komputera od dekad pobudza wyobraźnię futurologów i transhumanistów. Ideałem byłoby zeskanowanie całego mózgu z taką dokładnością, by odtworzyć wszystkie połączenia neuronów (tzw. konnektom), a następnie zasymulowanie tych połączeń w środowisku cyfrowym – dając w efekcie cyfrową kopię umysłu. Taka kopia mogłaby “żyć” niezależnie od biologicznego ciała, potencjalnie nieśmiertelna o ile ma zasilanie i nie zostanie skasowana. Choć brzmi to jak fantastyka, podejmowane są pierwsze próby zmierzające w tym kierunku. Firma Nectome zdobyła rozgłos oferując usługę balsamowania mózgu metodą chemicznej konserwacji (vitrifixation) z zachowaniem najdrobniejszych struktur – z zamysłem, że w przyszłości da się z tak zakonserwowanego mózgu odczytać wszystkie wspomnienia. Warunek był drastyczny: zabieg wymagał eutanazji klienta, by mózg był świeży – co wywołało burzę etyczną i wstrzymanie projektu. Mimo to, Nectome nadal prowadzi badania nad mapowaniem pamięci – w 2018 r. ich metody pozwoliły zachować w szczegółach mózg królika, a w 2022 – wieprza, co potwierdził konkurs Brain Preservation Foundation. Inicjatywy non-profit jak CarbonCopies Foundation (założona przez naukowców m.in. dr Randal Koene) skupiają badaczy nad Whole Brain Emulation. Według raportu z 2021 r., tempo postępu wskazuje, że skanowanie małego ssaka (myszy) z rozdzielczością synaps może stać się możliwe w latach 30. XXI wieku. Już teraz superkomputery symulują fragmenty mózgu – projekt Blue Brain (EPFL) stworzył cyfrowy model części kory mózgu szczura, zawierający ~100 tys. neuronów. Sztuczne sieci neuronowe inspirowane mózgiem (tzw. neuromorficzne AI) uczą nas wiele o tym, jak można replikować funkcje poznawcze. Jednak pełne uploadowanie ludzkiego umysłu to cel wciąż odległy. Największe bariery:

1) Skanowanie – obecnie nie potrafimy nieinwazyjnie zeskanować żywego mózgu w wystarczającej rozdzielczości. Metody post mortem (np. mikroskopia elektronowa seryjnych skrawków) pozwalają nanometrowo odwzorować maleńkie objętości, ale zajęłoby to wieki dla całego mózgu (85 mld neuronów, każdy z tysiącami synaps). Nowe pomysły, jak skanowanie optyczne z klarowaniem tkanki czy mapowanie za pomocą sond DNA, mogą to przyspieszyć – to aktywne pole badań.

2) Zrozumienie dynamicznej aktywności – sam “wiring” mózgu to nie wszystko; ważny jest stan aktywacji, przepływy neuroprzekaźników. Sam statyczny konnektom może nie odtworzyć świadomości bez odpowiednich parametrów dynamicznych.

3) Moc obliczeniowa – symulacja mózgu w skali molekularnej przekracza możliwości obecnych superkomputerów. Ale tu akurat postęp jest szybki i pojawienie się komputerów kwantowych czy wyspecjalizowanych układów neuromorficznych może problem rozwiązać.

Obecnie pewną formą mind uploadingu (choć nie pełną) są eksperymenty typu “brain in a jar” – np. utrzymanie przez krótki czas świadomości w odłączonym mózgu. W 2019 r. badacze Yale utrzymali świńskie mózgi ex vivo przez 36 godzin przy życiu (projekt BrainEx), ale nie dowiedziono zachowania świadomości. Bardziej przyziemnym przykładem transferu umysłu są neuroprotezy rozszerzające funkcje – np. osoba sparaliżowana podłączona do egzoszkieletu sterowanego mózgiem może postrzegać ten egzoszkielet jako część siebie. W pewnym sensie to “rozszerzenie jaźni” na maszynę. Podobnie implanty pamięci – część wspomnień może być przechowywana poza biologicznym mózgiem. To prowadzi do pytania: czy stopniowe zastępowanie fragmentów mózgu elektroniką (np. proteza hipokampa, potem kory wzrokowej itd.) w końcu doprowadzi do sytuacji, że większość procesów odbywa się w sztucznym układzie – i czy wtedy taka osoba jest już w większości maszyną? Transhumaniści argumentują, że jeśli proces jest ciągły, tożsamość pozostaje zachowana, choć substrat się zmienia. Realnie, za 20 lat możemy być świadkami pierwszych częściowych transferów funkcji poznawczych: np. w chmurze mogą być zapisywane i przywoływane nasze wspomnienia (coś jak zewnętrzny backup pamięci). Już teraz firmom marzy się integracja asystentów AI bezpośrednio z naszymi myślami – np. Synchron pracuje nad systemem “telephatycznego smartfona”. Gdy interfejsy będą dojrzałe, granica między myślą a komputerem może zniknąć.

Konsekwencje dla tożsamości, prawa i etyki

Oddzielenie świadomości od ciała stawia fundamentalne pytanie: czy skopiowana świadomość to wciąż ta sama osoba? W filozofii nazywa się to paradoksem tożsamości. Jeśli utworzymy cyfrowy klon mojego umysłu, posiadający wszystkie moje wspomnienia i zachowujący się dokładnie tak jak ja, to czy to “ja” zyskałem cyfrową nieśmiertelność, czy raczej powstała nowa istota? Wielu argumentuje, że to jedynie kopia – oryginalne “ja” nadal może umrzeć, a w komputerze żyje bliźniak. Zatem nie ma ciągłości świadomości, tylko odtworzenie jej stanu. Inni mówią: z punktu widzenia tej kopii, ona czuje się mną, więc dla niej ciągłość istnieje. Te dywagacje pozostają na razie teoretyczne, ale mogą nabrać praktycznego znaczenia, jeśli kiedykolwiek dojdzie do prawdziwego mind uploadingu. Prawo i status osób cyfrowych stanie się wtedy palącym problemem. Czy umysł odpalony na komputerze ma mieć takie same prawa jak człowiek? Czy można go “wyłączyć” (zabić)? Już dziś w dyskusjach o zaawansowanej AI pojawia się koncepcja praw cyfrowych osób – np. jeśli kiedyś AI osiągnie samoświadomość, czy przysługują jej prawa człowieka? W Unii Europejskiej celowo nie przyznano AI osobowości prawnej (była taka propozycja “elektronicznej osoby” kilka lat temu, odrzucona). Jednak kopiowanie ludzi może wymusić nowe kategorie prawne. Być może powstaną testy na świadomość (analogiczne do testu Turinga, ale oceniające, czy dany program odczuwa i jest świadomy siebie), które decydowałyby o jego statusie. Etyka transhumanizmu również mierzy się z dylematem: jeśli umożliwimy ludziom życie w nieskończoność jako byt cyfrowy, co z sensem ludzkiego życia, który tradycyjnie wiązany jest ze śmiertelnością? Pojawić się mogą zjawiska dotąd niespotykane: np. ludzie porzucający cielesność – czy społeczeństwo to zaakceptuje? W skrajnym przypadku, jeśli cyfrowa forma życia okaże się “lepsza” (brak chorób, dostęp do potężnej pamięci i AI, możliwość kopiowania siebie), tomogłaby nastąpić masowa migracja do świata cyfrowego. To rodzi pytania natury religijnej i filozoficznej: co z duszą? Niektóre religie mogą potępić takie praktyki jako zaprzeczanie boskiemu porządkowi. Prawnietrzeba by uregulować kwestie dziedziczenia: jeśli osoba “umiera” biologicznie, ale istnieje dalej w komputerze, to czy zachowuje prawa majątkowe? Czy jej małżeństwo wciąż obowiązuje? Może potrzebna będzie nowa definicja śmierci (już nie tylko śmierć mózgu, ale np. śmierć informacji – brak aktywności nawet w cyfrowej kopii?). Psychologiczne konsekwencje też trudno przewidzieć – czy umysł bez ciała nie ulegnie obłędowi? Nasza tożsamość kształtuje się także poprzez zmysły i biologię; odcięta od nich kopia mogłaby zatracić człowieczeństwo. Być może konieczne byłyby wirtualne światy symulujące bodźce, by te umysły miały czym się zająć (jak w serialu Upload). Pojawia się też ryzyko nadużyć i bezpieczeństwa: skopiowany umysł mógłby być sklonowany wielokrotnie – np. ktoś mógłby mieć armię kopii swojego intelektu pracujących 24/7. Albo co gorsza, hakerzy mogliby modyfikować nasze kopie – np. zmieniać wspomnienia, co byłoby odpowiednikiem tortur lub zabójstwa tożsamości. Neuroprawo już teraz raczkuje przy prostszych sprawach (np. wykorzystanie skanów fMRI w sądzie jako dowodu kłamstwa), a co dopiero przy takich tematach. Także granica człowiek–maszyna będzie wymagała regulacji: np. jeśli za pomocą BCI ktoś podłączy swój mózg do internetu i popełni “cyberprzestępstwo myślą”, jak to traktować? Czy myśli podlegają ochronie prawnej (obecnie mamy wolność myśli, ale gdy myśli mogą być odczytywane, to czy wciąż są prywatne)? Już dziś technologie odczytywania myśli i neurointerfejsy podważają granice prywatności i kontroli – trzeba będzie zagwarantować, że nikt niepowołany nie uzyska dostępu do naszych sygnałów mózgowych. Regulacje medyczne dot. implantów również muszą nadążyć – np. kwestia odpowiedzialności za błędy: jeśli implant Neuralink błędnie zinterpretuje zamiar pacjenta i wyrządzi szkodę, kto odpowiada – producent, lekarz wszczepiający czy algorytm? Rządy już zaczęły interesować się neurotechnologiami: w 2021 Chile dopisało do konstytucji prawo do neuro-tożsamości i prywatności mentalnej, aby chronić obywateli przed potencjalnymi nadużyciami BCI. Być może inne kraje pójdą tym tropem. Podsumowując, zbliżamy się do ery, gdzie umysł ludzki przestanie być nierozerwalnie związany z ciałem – co przybliża ideę nieśmiertelności, ale w kompletnie nowym, niematerialnym wydaniu. Stawką jest tu definicja tego, co znaczy być człowiekiem.

Perspektywa biznesowa

Rozwój opisanych technologii to nie tylko wizja przyszłości, ale też konkretny biznes tu i teraz. Na naszych oczach rodzą się nowe sektory gospodarki – od digital afterlife (cyfrowej nieśmiertelności) po longevity industry (przemysł długowieczności) i neurotech. Warto w artykule podkreślić, jak dynamicznie rosną te rynki i jakie inwestycje się z nimi wiążą. Przykładowo, Altos Labs z 3 mld $ finansowania i wsparciem Jeffa Bezosa czy Retro Biosciences z 180 mln $ od Sama Altmana to sygnał, że Big Tech i VC wierzą w biznesowy potencjał długowieczności. Sektor anti-aging już teraz obejmuje setki startupów, a wartość globalnego rynku terapii przeciwstarzeniowych ma przekroczyć 88 mld $ do 2030 (wobec ~60 mld $ w 2022). AI w medycynie to kolejny aspekt – firmy jak Insilico pokazują nowy model biznesowy biotechnologii opartej na AI (przychody z licencjonowania algorytmów Pharma.AI, partnerstwa z big pharma). W artykule można wspomnieć o patentach i wycenach (np. Insilico uzyskało patent na algorytm Aging Clock i ma status jednorożca; Altos to jedna z najlepiej finansowanych firm biotechnologicznych ever). Neurotechnologie również przyciągają kapitał: Neuralink zebrał ponad 363 mln $ (2023), Synchron ~75 mln $, a rynek BCI do 2030 może być wart kilka miliardów – choć na razie to głównie granty i fundusze prywatne, trzeba obserwować wejścia tych firm na giełdę (Neuralink planuje w ciągu paru lat). Cyfrowa nieśmiertelność to z kolei nisza, ale z ciekawymi ruchami: firmy jak HereAfter AI pozyskują tysiące użytkowników (model subskrypcyjny, np. plan Lifetime za ~300$ jednorazowo). Wspomnijmy też o potencjalnych modelach monetyzacji – np. digital legacy management jako usługa dla sektora ubezpieczeniowego czy pogrzebowego (funeral homes mogą oferować pakiety awatara zmarłego za opłatą). 

Czy nieśmiertelność to przyszłość, na którą jesteśmy gotowi?

Granica między życiem a śmiercią, tym co ludzkie, a tym co cyfrowe, zaczyna się zacierać szybciej, niż ktokolwiek mógłby przypuszczać. Jeszcze dekadę temu „życie po śmierci” z pomocą technologii wydawało się tematem dla futurologów lub twórców science fiction. Dziś cyfrowe awatary zmarłych mówią ich głosem, laboratoria AI projektują leki spowalniające starzenie, a interfejsy mózg–komputer pozwalają myślom sterować rzeczywistością.

Ale każda z tych technologii niesie za sobą fundamentalne pytanie: czy naprawdę przedłużamy życie, czy tylko jego iluzję? Awatar bliskiej osoby, który reaguje jak ona, może przynieść ulgę – ale czy jest kimś więcej niż perfekcyjnie wytrenowanym echem? Terapia wydłużająca życie o 20 lat zmienia biologię, ale czy wydłuża sens istnienia? A cyfrowy umysł odseparowany od ciała – czy to jeszcze człowiek, czy już tylko dane?

W świecie, który obsesyjnie dąży do optymalizacji, eliminacji błędów i kontrolowania każdej zmiennej, śmierć pozostaje ostatnim elementem nieprzewidywalnym. Jej technologiczne „przesunięcie w czasie” może dać nam więcej lat, ale też więcej odpowiedzialności. Bo pytanie nie brzmi już czy da się oszukać śmierć, tylko kto i na jakich warunkach będzie mógł sobie na to pozwolić.

Nieśmiertelność – ta cyfrowa, biologiczna czy hybrydowa – może nieść wolność, ale też nowe formy zniewolenia: uzależnienie od danych, korporacji zarządzających naszym „życiem po życiu”, od systemów, które mogą skasować lub zmodyfikować naszą cyfrową tożsamość.

Technologia już dziś daje nam narzędzia do wydłużenia życia, zachowania śladów po sobie, a nawet budowania cyfrowych sobowtórów. Pytanie tylko, czy jako społeczeństwo dojrzeliśmy do tego, by z nich mądrze korzystać. Czy nieśmiertelność, którą właśnie zaczynamy konstruować, rzeczywiście ma ludzką twarz – czy tylko jej syntetyczne odbicie?

To nie jest już temat na odległą przyszłość. To pytania, które powinniśmy zacząć zadawać teraz, zanim technologia odpowie za nas.

Może Cię zainteresować również: Coraz więcej osób pyta AI o sprawy zdrowotne – ale czy na pewno warto?

FAQ: Sztuczna inteligencja a nieśmiertelność – najczęściej zadawane pytania

Źródła: W przygotowaniu artykułu wykorzystano research za pomocą Perplexity oraz wykorzystano informacje i dane m.in. z MIT Technology Review, Nature Biotechnology, The Verge, Wired, Forbes, Financial Times, Euronews, BBC, The Guardian, Scientific American, Labiotech.eu, Stat News, IEEE Spectrum, Neurotech Reports, Longevity Technology, National Geographic, Washington Post, USC News, Caprica Wiki, AI Ethics Journal, Wired UK, Singularity Hub oraz materiałów prasowych firm takich jak Neuralink, Insilico Medicine, Altos Labs, HereAfter AI, Deep Longevity, Eternos, Retro Biosciences i CarbonCopies Foundation.

---

Porozmawiaj z nami o sztucznej inteligencji
Dołącz do grupy "AI Business" na Facebooku

---

Polecamy e-book o AI

---

Sztuczna inteligencja w biznesie - przewodnik
AI w marketingu – jak zwiększyć sprzedaż i zaangażowanie klientów?
Test Turinga: Czy AI jest już inteligentniejsze od człowieka?